اثرات برنامه های ترویجی بر پایداری اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیک نظامهای زراعی گندم آبی و دیم

بقاء و حیات هر کشور از بخش کشاورزی سرچشمه می گیرد، اما در سالهای اخیر نگرانی هایی در سطح جهانی درباره عواقب و اثرات جانبی برخی از فعالیتهای کشاورزی بر محیط زیست و جامعه ابراز شده است. این نگرانیها بسیاری از محققان را بر آن داشته تا با نگاهی ژرف تر به فعالیتهای کشاورزی بنگرند و راههایی را برای مقابله با مشکلات عرضه کنند. لذا طی سالهای اخیر، ضرورت پرداختن به مسئله پایداری و توجه به معیارها و اصول توسعه پایدار کشاورزی، مورد تاکید قرار گرفته است از طرفی ازآنجا که تاکنون در زمینه تعیین پایداری نظام های زراعی گندم آبی و دیم و نقش متغیرهایی نظیر تاثیر برنامه های ترویجی در آن که از اهمیت زیادی برخوردار است به صورت مقایسه ای مطالعه خاصی انجام نشده، و اینکه برنامه های ترویج کشاورزی در ارتقاء دانش و رفتار پایداری موثرند هدف اصلی از این پژوهش، بررسی پایداری مزارع تحت کشت گندم آبی و دیم در استان کرمانشاه می باشد. در این پژوهش از روش تحقیق پیمایش استفاده گردیده است. جمعیت مورد مطالعه، کشاورزان شهرستان کرمانشاه می باشند که در سال زراعی 87-1386 در محدوده جغرافیایی شهرستان کرمانشاه اقدام به کشت گندم نموده اند که در مجموع 38100 نفر جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادند. روش نمونه گیری، بر اساس روش تصادفی طبقه بندی شده چند مرحله ای می باشد و در مجموع 300 پرسشنامه تکمیل گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان استفاده کشاورزان از برنامه ها و خدمات آموزشی-ترویجی بسیار کم می باشد و درصد قابل توجهی از کشاورزان از میانگین بسیار پایینی در بهره مندی از این برنامه ها برخوردار می باشند و این در حالی است که نتایج نشان داد یکی از مهمترین متغیرهای پیش بینی کننده پایداری هر دو نظام زراعی، میزان بهره مندی از برنامه ها و خدمات ترویجی می باشد. همچنین رابطه مثبت و معناداری بین میزان بهره مندی از برنامه ها و خدمات آموزشی-ترویجی با ابعاد سه گانه پایداری (اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیک) و دانش کشاورزی پایدار به دست آمد. در پایان نیز به منظور بهبود شرایط استفاده از برنامه ها و خدمات آموزشی-ترویجی، توصیه های عملی ارائه شده است.